12 thành tựu khoa học đáng chú ý trong năm 2016

Gấu trúc đã thoát tuyệt chủng, phát hiện ra sóng hấp dẫn, SpaceX hạ cánh thành công tên lửa tái sử dụng, lỗ hổng tầng ozone đang lành lại, phát hiện ra hành tinh thứ 9,... là một vài bước tiến bộ đáng chú ý trong năm 2016 mà con người đã đạt được trong năm vừa qua. Dù vẫn còn đó nhiều hạn chế và thách thức nhưng năm 2016 vẫn chứng kiến nhiều thành quả khoa học vượt bậc mang lại lợi ích cho nhân loại. Bên dưới đây là 12 tiến bộ đáng chú ý trong lĩnh vực khoa học trong năm 2016 này.(Click vào tiêu đề các ảnh bên dưới để xem thêm chi tiết hơn)

1. Gấu trúc thoát khỏi danh sách động vật sắp tuyệt chủng

Vào tháng 9 năm nay, ủy ban quốc tế về bảo tồn sinh vật tự nhiên đã bỏ gấu trúc ra khỏi danh sách các động vật có nguy cơ sắp tuyệt chủng và chuyển sang diện có thể bị đe dọa về số lượng. Đây không chỉ đơn thuần là việc chuyển dời danh sách mà còn là thành quá cực kỳ đáng khích lệ trong nỗ lực bảo tồn loài động vật dễ thương này. Và không chỉ có gấu trúc mà nhiều loài sinh vật khác cũng đang có dấu hiệu hồi phục khá tích cực, bao gồm cả gấu teddy hay loài bướm monarch,...

2. SpaceX hạ cánh thành công tên lửa tái sử dụng

Sau nhiều lần thất bại thì cuối cùng hồi tháng 4 SpaceX của Elon Musk đã hạ cánh thành công tên lửa tái sử dụng trên sà lan ngoài biển. Đây là sự kiện lịch sử quan trọng, giúp cắt giảm 30% giá đưa hàng hóa lên vũ trụ, mở đường cho hàng loạt những bước tiến khác như đưa hàng hóa lên ISS, đưa vệ tinh lên quỹ đạo hay thậm chí là du lịch không gian giá rẻ.

3. Máy dò LIGO phát hiện ra sóng hấp dẫn

Phòng thí nghiệm truy tìm sóng hấp dẫn bằng giao thoa kế laser (LIGO) đã phát hiện ra sóng hấp dẫn phát ra từ sự va chạm của 2 lỗ đen vũ trụ cách đây 1,3 tỷ năm. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử nhân loại người ta tìm thấy bằng chứng cụ thể của những gợn sóng không thời gian, chứng minh rằng dự đoán cách đây 100 năm của Einstein là hoàn toàn đúng. Phát hiện này mở ra một chân trời mới của vật lý học hiện đại, tạo tiền đề cho nhiều khám phá khác trong tương lai.

4. Xác định được gen gây bệnh ALS nhờ tiền quyên góp từ trò chơi dội nước đá lên người

Hồi 25/7/2016, hiệp hội bệnh lý xơ cứng teo cơ một bênh (ALS) tuyên bố rằng các nhà nghiên cứu đã xác định được gen gây ra căng bệnh này nhờ số tiền quyên được từ trò chơi dội nước đá lên người (Ice Bucket Challenge). Sau khi bùng nổ hồi năm 2015, trò chơi đã gây được tổng cộng 115 triệu đô la và 67% trong số đó đã phục vụ nghiên cứu về bệnh ALS. Việc xác định được gen gây bệnh sẽ giúp các bác sĩ có cơ sở để phát triển nên những đột phá nhằm chữa trị và phòng ngừa căn bệnh đáng sợ này.

5. Thuốc trị ung thư từ virus IMLYGIC được FDA cấp phép

Các nhà khoa học từ lâu đã biết rằng loài virus có khả năng kích hoạt hệ thống miễn dịch tấn công ung thư. Tuy nhiên để tìm được cách đưa virus có lợi vào cơ thể người mà không vấp lại sự đề kháng của cơ thể làm chúng bị tiêu diệt lại là một vấn đề nan giải. Vào cuối năm 2015, IMLYGIC đã trở thành loại thuốc chống ung thư đầu tiên được cục quản lý dược phẩm và thực phẩm Mỹ (FDA) cấp phép. Thành phần của IMLYGIC chính là loại virus herpes đã được tùy chỉnh, tiêm thẳng vào khối u để tiêu diệt tế bào ung thư và kích thích hệ miễn dịch chống lại ung thư.

6. Phát hiện bằng chứng mạnh mẽ về sự tồn tại của hành tinh thứ 9 trong hệ Mặt Trời

Các nhà khoa học đã tìm ra được thêm nhiều bằng chứng mạnh mẽ về một hành tinh khổng lồ nằm ở rìa của Hệ Mặt Trời, xa hơn từ 10 cho tới 20 lần so vơi sao Diêm Vương. Mặc dù sự tồn tại của nó vẫn chưa được xác nhận nhưng các bằng chứng đang ngày càng nhiều lên và một khi "địa vị được chính thức phục hồi", nó không chỉ viết lại những cuốn sách về thiên văn học của loài người mà còn giúp các nhà khoa học giải thích được nhiều bí ẩn chưa có lời giải đáp trong vũ trụ.

7. Bảng tuần hoàn có thêm 4 nguyên tố mới, chu kỳ 7 đã được lấp đầy

Hồi năm 2011 các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra các nguyên tố mang số hiệu 113, 115,117 và 118. Sau khi kiểm chứng, ủy ban quốc tế về hóa học cơ bản và ứng dụng (IUPAC) đã xác nhận chúng đáp ứn đầy đủ các tiêu chí trở thành nguyên tố trong bảng tuần hoàn. Sự kiện này không chỉ giúp lấp đầy chu kỳ 7 của bản tuần hoàn mà còn là dấu chỉ cho sự tiến bộ của tri thức nhân loại. Đồng thời, nó mở đường cho các khám phá trong tương lai về nguyên tố 119 trở đi và giả thuyết "hòn đảo ổn định" vốn làm đau đầu các nhà khoa học xưa giờ.

8. Vaccine sốt xuất huyết dengue

Hàng năm có 400 triệu người mắc sốt xuất huyết dengue, căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao lây truyền bởi vật trung gian là loài muỗi vằn. Hồi đầu năm, tổ chức y tế thế giới WHO đã bắt đầu khuyến nghị dùng vaccine đầu tiên được phát triển để ngăn ngừa sốt xuất huyết và cho áp dụng tại những vùng dịch như Brazil hoặc Philippine.

9. Tìm thấy hành tinh có thể có sự sống cách hệ Mặt Trời chỉ 4,2 năm ánh sáng

Hồi tháng 8, các nhà khoa học đến từ Tổ chức nghiên cứu vũ trụ châu Nam bán cầu ESO tuyên bố phát hiện ra hành tinh mang tên Proxima b và cho rằng rất có thể từng tồn tại sự sống trên bề mặt của nó. Hành tinh này có kích thước lớn hơn Trái Đất khoảng 1,3 lần, cấu thành chủ yếu từ Đá và khoảng cách từ nó tới sao chủ cho thấy rất có khả năng sở hữu vùng sống được với sự tồn tại của nước lỏng. Dù chưa được kiểm chứn nhưng đây vẫn là một trong những niềm hy vọng mới cho con người trong nỗ lực tìm kiếm những hành tinh hay thậm chí là nền văn minh giống Trái Đất nằm ngoài không gian.

10. Máy bay năng lượng Mặt Trời bay vòng quanh thế giới

Hai phi công là Bertrand Piccard và André Borschberg đã hạ cánh thành công Solar Impulse 2 xuống Abu Dhabi, chính thức hoàn thành chuyến bay gần 42 ngàn km vòng quanh thế giới hoàn toàn bằng năng lượng Mặt Trời. Nhóm hy vọng rằng chuyến hành trình này sẽ khơi nguồn cảm hứng cho nhiều phương tiện bay thân thiện với môi trường khác ra đời trong tương lai.

11. Lỗ hổng tầng ozone đang lành lại

Kích thước của lổ hổng khổng lồ trên tầng ozone bảo vệ Trái Đất khỏi bức xạ cực tím từ Mặt Trời đã giảm 3,9 triệu km vuông so với mức cực điểm hồi năm 2000. Đây là một thành công đáng khích lệ nhờ nỗ lực kết hợp giảm sử dụng CFC trên toàn cầu cùng nhiều nỗ lực khác.

12. NASA phát hiện thêm 1284 ngoại hành tinh mới

Hồi tháng 5 năm nay, NASA chính thức công bố kết quả sứ mạng truy tìm các hành tinh mới bằng kính viễn vọng không gian Kepler với 1284 ngoại hành tinh mới được phát hiện và 9 trong số đó được cho là có thể thuộc vùng ở được, có thể tồn tại nước lỏng và thậm chí là khí quyển hỗ trợ sự sống. Đây là số lượng ngoại hành tinh lớn nhất từng được công bố cùng lúc và để làm được điều đó, họ đã sử dụng một kỹ thuật hoàn toàn mới nhằm xác nhận hành tinh. Cách làm này hứa hẹn sẽ được áp dụng để giúp các nhà nghiên cứu phát hiện thêm nhiều hành tinh mới trong tương lai.

Tham khảo Slate, Caltech, NBCN, IN, USAToday, Kqed, TDC, Sci, ACV, NASA (1), (2)